4 Τρόποι για να Αξιοποιήσουμε τα Λάθη των Μαθητών και να Ενισχύσουμε την Κριτική τους Σκέψη

Τα λάθη των μαθητών/τριών μας έχουν μια μαγεία, την οποία εάν την αξιοποιήσουμε κατάλληλα, μπορούμε να έχουμε πάρα πολλά μαθησιακά οφέλη.

Τα λάθη των παιδιών μπορούν να μετατραπούν σε ένα πρακτικό εργαλείο που μπορούμε να αξιοποιήσουμεν σε οποιοδήποτε πλαίσιο τάξης, ανεξαρτήτως επίπεδου αλλά και γνωστικού αντικειμένου.

Ακολουθούν τέσσερις στρατηγικές αξιοποίησης λαθών για την ενίσχυσης της κριτικής σκέψης στη διδασκαλία μας:

1. Χρησιμοποιήστε διερευνητικές ερωτήσεις για να αξιοποιήσετε τα λάθη των μαθητών

Δοκιμάστε μερικές από τις παρακάτω ερωτήσεις στις λανθασμένες απαντήσεις των παιδιών:

• "Ενδιαφέρον. Τι σε κάνει να το λες αυτό;"

• "Γιατί μπορεί κάποιοι από τους συμμαθητές σου να διαφωνούν μαζί σου;"

• "Βοήθησέ με να καταλάβω γιατί πιστεύεις ότι αυτό είναι το σωστό;"

Αν απλώς απορρίψουμε την απάντηση ενός παιδιού ως ανοησία, θα χάσουμε ίσως τη δυνατότητα να αναδείξουμε μέσα από το σκεπτικό του τα λάθη που εγείρονται στον τρόπο σκέψης και των υπόλοιπων παιδιών.

Σε άλλη περίπτωση μπορεί να χρειαστεί όταν σχεδιάζετε τη διδασκαλία να σκεφτείτε εκ των προτέρων τα είδη των λαθών που είναι πιο πιθανό να κάνουν οι μαθητές/τριες. Γνωρίζουμε πως οι μαθητές/τριες παραδείγματος χάρην θα μπερδευτούν όταν αφαιρούν δύο αριθμούς όπως 18-6 και θα απαντήσουν 13 γιατί θα ξεκινήσουν μετρώντας αντίστροφα από το 18.

2. Ζητούμε από τους μαθητές να δημιουργήσουν τα δικά τους «καλά» λάθη

Ρωτήστε τους/τριες μαθητές/τριες:

«Πώς μπορεί κάποιος να κάνει λάθος αυτή την ερώτηση;»

Όταν βάζουμε τους/τις μαθητές/τριες να πουν τα πιο προβλέψιμα λάθη που μπορεί να γίνουν σε μια άσκηση, προχωράμε πολύ πέρα από το χαμηλό επίπεδο εξέτασης δεξιοτήτων που παρέχει η άσκηση.

Ας υποθέσουμε ότι οι μαθητές/τριες μας δυσκολεύονται να δώσουν τίτλο σε ένα κείμενο ή να προσδιορίσουν ποια είναι η κύρια ιδέα του κειμένου. Αντί να ζητάμε από τα παιδιά να ορίσουν την κύρια ιδέα του κειμένου μπορούμε να τους ζητήσουμε να δημιουργήσουν τρεις λανθασμένες αλλά «καλές» λανθασμένες απαντήσεις σε σχέση με το ποια είναι η κύρια ιδέα;

Αυτός ο τρόπος αξιοποίησης των λαθών ανεβάζει τη δραστηριότητα μας σε ένα μεταγνωστικό επίπεδο που προκαλεί τους μαθητές να σκεφτούν και ταυτόχρονα τους οδηγεί στη σωστή λύση σε περίπτωση που αυτοί δυσκολεύονται να τη βρουν (κάτι σαν την εις άτοπον απαγωγή).

3. Ποιο λάθος είναι πιο «σωστό»;

Η ανάλυση λαθών μπορεί επίσης να είναι μια ευκαιρία για την ανάλυση συγκρούσεων ή ευκαιρία για δημιουργική γραφή.

Δημιουργήστε μια συνθήκη στην τάξη σας όπου δύο διαφορετικές ομάδες συζήτησης έχουν και οι δύο κάποιο λάθος στο συλλογισμό τους. Ή δώστε δύο δοκίμια στους/στις μαθητές/τριες από τα οποία το ένα έχει δομικά λάθη και το άλλο είναι γεμάτο με ορθογραφικά και γραμματικά λάθη.

Στη συνέχεια, βάλτε τους σε μια διαδικασία σκέψης ποια από τις δύο λάθος εκδοχές είναι πιο "σωστή", πιο δόκιμη.

Το να ρωτήσουμε ποιο λάθος είναι πιο «σωστό» βοηθά τους μαθητές να μη ρωτούν απλά «τι» και «πώς να», αλλά και «γιατί» και «τι θα γινόταν αν».

Αυτό είναι μια σημαντική δεξιότητα για να μπορούν οι μαθητές/τριες όχι μόνο να αναλύουν τον κόσμο μας όπως είναι, γιατί είναι έτσι και πως θα ήταν εάν....

4. Ζητούμε από τους μαθητές να βρουν τα λάθη σε απαντήσεις

Η εύρεση του λάθους σε μια απάντηση κατατάσσεται στις σημαντικές στρατηγικές καλλιέργειας της κριτικής σκέψης.

Το να παρατηρήσουν οι μαθητές/τριες γιατί μια απάντηση είναι λάθος, απαιτεί ανώτερες γνωστικές λειτουργίες από αυτές που απαιτούνται για να απαντήσουν απλώς σε μια ερώτηση.

Εάν έχετε χρόνο, ετοιμάστε μια σειρά λανθασμένων απαντήσεων σε ερωτήσεις που τους έχετε διδάξει και θέλετε να εξασκήσουν.

Αυτό θα σας βοηθήσει, επίσης, να εξακριβώσετε τι ακριβώς έχουν κατανοήσει οι μαθητές/τριες σας και τι όχι.

Μου αρέσει να χρησιμοποιώ αυτές τις κάρτες "Βρες το Λάθος" για τα Μαθηματικά της Α' Δημοτικού:

Αυτές οι κάρτες θέτουν μαθηματικές ερωτήσεις με εναλλακτικό τρόπο. Οι μαθητές/τριες εντοπίζουν τα λάθη σε εργασίες άλλων και τα διορθώνουν.

Πολλές από τις κάρτες έχουν πολλούς τρόπους επίλυσης του προβλήματος, κάτι που προωθεί τις μαθηματικές συζητήσεις στην τάξη.

Πως να χρησιμοποιήσετε τις κάρτες:

1. Μπορείτε να δείξετε 1-2 κάρτες στον προτζέκτορα και να κάνετε γόνιμες συζητήσεις με τους μαθητές ως προθέρμανση πριν από το μάθημα.

2. Μπορείτε να τις χρησιμοποιήσετε σε μικρές ομάδες μαθητών. Υπάρχουν αρκετές κάρτες, άλλες πιο εύκολες και άλλες πιο δύσκολες σε κάθε ενότητα, ώστε όλοι οι μαθητές να μπορούν να συμμετάσχουν. Μπορείτε να δείτε ποια ομάδα απάντησε τις πιο πολλές σωστές και να ορίσετε νικήτρια ομάδα!

3. Μαθηματικοί σταθμοί: Μπορείτε να φτιάξετε ένα μαθηματικό σταθμό με αυτές τις κάρτες, ώστε να τις λύσουν οι μαθητές μόνοι τους στο φύλλο απαντήσεων και να το ελέγξετε εσείς αργότερα   

Τις κάρτες μπορείτε να τις προμηθευτείτε από εδώ. Μπορείτε να τις βρείτε επίσης στο προφίλ μου στο eduki.

Πιστεύω αληθινά στα οφέλη από τα λάθη των μαθητών/τριών. Άλλωστε, δεν υπάρχει κόσμος χωρίς λάθος απαντήσεις.

Είναι καιρός να υποστηρίξουμε έναν κόσμο όπου τα παιδιά (και οι ενήλικες) έχουν λιγότερη εμμονή με το να έχουν δίκιο και εστιάζουν στο να κατανοήσουν τι σημαίνει να κάνουν το σωστό.

Όταν δεν δίνουμε στους/στις μαθητές/τριες μας ευκαιρίες να ασχοληθούν με την κριτική σκέψη σε όλα τα επίπεδα, αφήνουμε συστηματικά την επιτυχία τους στην άκρη.

Υπάρχουν εκπληκτικές διδακτικές συνέπειες όταν αξιοποιούμε τα λάθη των μαθητών/τριών μας. Προσθέτοντας στρατηγικές όπως η ανάλυση λαθών στην καθημερινή μας πρακτική στην τάξη καθιστούμε πιο πιθανό ότι όλοι/ες οι μαθητές/τριες μας θα "ανθήσουν".