Από τι Πραγματικά Συνίσταται η "Βαθιά Γνώση";

Αν ρωτήσουμε τους περισσότερους ενήλικες αν θυμούνται κάτι που έμαθαν στο γυμνάσιο πιθανόν να ακούσουμε πως όχι .

Αν ρωτήσουμε τα περισσότερα παιδιά γυμνασίου αν θυμούνται τι έμαθαν πέρυσι πιθανότατα θα λάβουμε την ίδια απάντηση. Παρόλο που σίγουρα υπάρχουν εξαιρέσεις, δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι πολλά από αυτά που συμβαίνουν στα σχολεία δεν χαρακτηρίζονται πραγματικά ως βαθιά γνώση.

Σε πάρα πολλές περιπτώσεις, αυτό που συμβαίνει στα σχολεία σήμερα δεν μοιάζει πολύ διαφορετικό από ό,τι πριν από δεκαετίες: Μηχανική μάθηση και απομνημόνευση. Οι μαθητές που είναι επιτυχημένοι είναι αυτοί που έχουν μάθει πώς να παίζουν το παιχνίδι, ενώ όλοι οι άλλοι υστερούν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο.

Εκπαιδευτικά συστήματα στο εξωτερικό, προσπάθησαν να εφαρμόσουν νέες στρατηγικές, αλλάζοντας το πρόγραμμα σπουδών, μερικές φορές χτίζοντας ολόκληρα σχολεία σχεδιασμένα να δημιουργούν περισσότερες ευκαιρίες για αυθεντική μάθηση.

Τι λειτουργεί λοιπόν; Ποιες από αυτές τις προσεγγίσεις έχουν αποτελέσμα; Τι κάνουν πραγματικά στα σχολεία αυτά όπου επιτυγχάνεται βαθιά γνώση (deep learning);

Αυτές ήταν οι ερωτήσεις που έκανε η Sarah Fine πριν από δέκα χρόνια. Η Sarah ήταν μεταπτυχιακή φοιτήτρια στο Harvard Graduate School of Education, όπου μαζί με τον Jal Mehta, επίκουρο καθηγητή, αποφάσισαν να ξεκινήσουν ένα είδος αναζήτησης, μια διεθνή αναζήτηση σε σχολεία βαθιάς γνώσης.

Το σχέδιο ήταν να παρατηρηθούν αυτά τα σχολεία και να εξαχθούν κάποιες γενικές αρχές που θα μπορούσαν να ακολουθήσουν και άλλοι. Από αυτά τα σχολεία, μπόρεσαν, λοιπόν, να εξαγάγουν ένα είδος φόρμουλας για την καλλιέργεια της βαθιάς γνώσης σε κάθε τάξη. Μοιράστηκαν τα ευρήματά τους στο βιβλίο τους το 2019, "In ​​Search of Deeper Learning".

Το τι ακριβώς περιλαμβάνει αυτό το βιβλίο προσπάθησα να σας αποδώσω εδώ με συνοπτικό τρόπο:

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΒΑΘΙΑ ΓΝΩΣΗ;

Στο βιβλίο εξηγεί η Fine:

"Καταλήξαμε να εντοπίσουμε τη βαθιά γνώσης σε τρεις παράγοντες που τείνουν να παράγουν πραγματικά ισχυρή, πλούσια, διαρκή μάθηση. Αυτοί οι διασυνδεδεμένοι παράγοντες είναι η ταυτότητα των μαθητών, η πραγματική εμπέδωση και η δημιουργικότητα . Όταν υπάρχουν και τα τρία από αυτά, είναι πιθανό να έχουμε βαθιά γνώση".

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ

Όταν τα παιδιά βλέπουν το σχολείο ως κάτι συνδεδεμένο με το ποιοι είναι, τι ξέρουν και αυτό που θέλουν να γίνουν, τότε έχουμε περισσότερες ελπίδες να επιτύχουμε τη γνώση.

Ένα σχολείο αποκομμένο από την πραγματική ζωή των μαθητών, με γνώσεις που δεν αντικατοπτρίζονται στην καθημερινότητά τους, πιθανότατα δε θα έχει μεγάλο αντίκτυπο στο γνωστικό τομέα τους.

Γι' αυτό,αν πρέπει να ξεκινήσουμε από κάπου, πρέπει να ξεκινήσουμε με το να καταλάβουμε τι θέλουν να μάθουν τα παιδιά, τι τους ενδιαφέρει, τι γνωρίζουν ήδη, τι αναρωτιούνται για τον κόσμο και ποιοι θέλουν να γίνουν.

Αυτό μπορεί να αποτελέσει σημείο εκτόξευσης για έναν εκπαιδευτικό.

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΕΜΠΕΔΩΣΗ (MASTERY)

Ο Fine περιγράφει τη μαεστρία ως "Ανάπτυξη πραγματικά πλούσιας εννοιολογικής γνώσης και ικανότητας να εκτελέσεις κάτι σε κάποιο τομέα".

Στην πραγματικότητα, η πραγματική εμπέδωση επιτυγχάνεται όταν το παιδί μπορεί να κάνει μια δουλειά ενός τομέα, να σκεφτεί σύμφωνα με το πνεύμα αυτού του τομέα και να καταλάβει πως λειτουργεί κάτι και όχι απλώς να γνωρίζει ένα σωρό ασύνδετα πράγματα.

Εδώ, καταλαβαίνουμε ότι μπαίνει το ζήτημα της διαθεματικότητας. Ας πάρουμε για παράδειγμα τη θεματική της "Ευρώπης". Τα σχολικά βιβλία της ΣΤ' μπορούν να προσφέρουν γνώσεις γεωγραφίας, ιστορίας, κοινωνικής και πολιτικής αγωγής και γλώσσας για την Ευρώπη. Αν, όμως, ο εκπαιδευτικός δεν χρησιμοποιήσει αυτό το υλικό για να διδάξει την Ευρώπη διαθεματικά, ώστε τα παιδιά να αποκτήσουν πλήρη εικόνα, αλλά διδάξει τις ενότητες με τη σειρά που προτείνουν τα βιβλία, τότε είναι πιθανό οι μαθητές να γευτούν μια κατακερματισμένη γνώση του θέματος.

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ

Η δημιουργικότητα, σύμφωνα με την ερευνήτρια, εγκειται στο οτι οι μαθητές θα πρέπει όχι απλώς να λαμβάνουν γνώση, αλλά να είναι και σε θέση να παράγουν κάτι νέο ή κάτι που έχει χρησιμότητα για τον κόσμο, νόημα και ομορφιά, ή κάτι που δεν έχει φτιαχτεί πριν.

Με τον όρο δημιουργικότητα οι ερευνητές δεν αναφέρονται απλά στην εφαρμογή των τεχνών σε σχέση με τη μάθηση, αλλά κάτι βαθύτερο. Αναφέρονται στο να μπορούν οι μαθητές να εφαρμόζουν επιτόπου τη γνώση τους, σε πραγματικά πλαίσια και για πραγματικό σκοπό.

Όσο περισσότερα γνωρίζουν οι μαθητές κάτι, τόσο περισσότερο μπορεί να αρχίσουν να βλέπουν τον εαυτό τους ως κάποιον που έχει σχέση με αυτό και η δημιουργία πάνω σε αυτόν τον τομέα μπορεί να αλλάξει την αίσθηση του εαυτού σας.

Οι μαθητές, για παράδειγμα, θα νιώθουν ως εξής: "Δεν είμαι απλώς κάποιος που μπορεί να λύσει ένα μαθηματικό πρόβλημα στο χαρτί. Είμαι κάποιος που μπορεί να χρησιμοποιήσει τα μαθηματικά στον κόσμο για να λύσει ένα πρόβλημα μηχανικής".

ΠΟΥ ΛΑΜΒΑΝΕΙ ΧΩΡΑ Η ΒΑΘΙΑ ΓΝΩΣΗ

Ένα μέρος όπου οι μαθητές επιτύγχαναν βαθιά γνώση, σύμφωνα με την έρευνα, ήταν στα "μαθήματα επιλογής" όπως η τέχνη και η ρομποτική και τα εξωσχολικά μαθήματα, όπως ο αθλητισμός που είναι εκτός αυτού που θεωρούμε ότι είναι τα βασικά ακαδημαϊκά μαθήματα. Σε αυτούς τους χώρους, πολλά πράγματα είναι διαφορετικά: Οι μαθητές είναι εκεί από επιλογή, έχουν ευκαιρίες για μαθητεία και ηγεσία, μπορούν να ειδικεύονται σε έναν υποτομέα και συνήθως παράγεται ένα πραγματικό προϊόν για ένα αυθεντικό κοινό.

Στο βιβλίο, οι συγγραφείς χρησιμοποίησαν ένα πρόγραμμα σχολικού θεάτρου ως παράδειγμα αυτού του είδους μάθησης στην περιφέρεια.

"Σε ένα μέρος όπως το θέατρο, διαφορετικά παιδιά έχουν διαφορετικούς τομείς εξειδίκευσης. Υπάρχουν παιδιά που είναι καλά στα φώτα, παιδιά που ζωγραφίζουν το σκηνικό, παιδιά για την υποκριτική, παιδιά που βοηθούν να τα μπουν όλα μαζί, φροντίζοντας αυτά τα πράγματα να είναι συντονισμένα. Έτσι, υπάρχει χώρος για τα παιδιά να γίνουν καλά σε διαφορετικά πράγματα και να κλίνουν στις δυνάμεις τους και να μην χρειάζεται να είναι καλά σε όλα. Αλλά επίσης, όλοι πρέπει να συνεργαστούν για να δημιουργήσουν κάτι που κανένας από αυτούς δεν θα μπορούσε να κάνει μόνος του............... Και αυτός είναι απλώς ένας πραγματικά διαφορετικός τρόπος δόμησης μιας μαθησιακής κοινότητας από αυτό που κάνουν οι βασικές ακαδημαϊκές τάξεις".

Αρκεί, λοιπόν, να παρατηρήσουμε και να δούμε τι ακριβώς γίνεται σε αυτά τα μαθήματα και να προσπαθήσουμε να προσαρμόσουμε τη λογική τους, όσο το δυνατόν, και στα υπόλοιπα λεγόμενα "ακαδημαϊκά μαθήματα".

ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΕΠΙΤΥΧΩ Η ΒΑΘΙΑ ΓΝΩΣΗ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ ΜΟΥ;

Ένα από τα σημαντικότερα σημεία από το βιβλίο του Mehta and Fine είναι ότι δεν χρειάζεται να βρίσκεστε σε ένα ειδικό σχολείο για να σχεδιάσετε βαθύτερες εμπειρίες μάθησης για τους μαθητές σας.

Όταν ο Fine και ο Mehta ξεκίνησαν να βρουν παραδείγματα βαθύτερης μάθησης, υπέθεσαν ότι θα το έβρισκαν σε μέρη που φαινομενικά είχαν δημιουργηθεί για αυτόν τον σκοπό, δηλαδή σε καινοτόμα σχολεία, σχολεία που ήταν γνωστά για ισχυρά ακαδημαϊκά προγράμματα με αξιοσημείωτα ακαδημαϊκά κέρδη.

Προς έκπληξή τους, διαπίστωσαν ότι κανένα από αυτά τα μέρη δεν πρόσφερε βαθύτερη γνώση σε όλους τους τομείς. Στην πραγματικότητα, σε ορισμένες από αυτές, δυσκολεύτηκαν να βρουν πολύ βαθιά μάθηση. Αυτό που βρήκαν, ωστόσο, ήταν μεμονωμένες περιπτώσεις, βαθιάς γνώσης. Βρήκαν εκπαιδευτικούς που σχεδίαζαν και παρέδιδαν πλούσιες, ελκυστικές μαθησιακές εμπειρίες για τους μαθητές τους σε δημόσια, ιδιωτικά σχολεία, σχολεία με εξαιρετικούς πόρους και σε σχολεία χωρίς πόρους.

Τι είναι αυτό που πραγματικά μπορεί να βοηθήσει την τάξη μας να επιτύχει βαθιά γνώση; Οι ερευνητές, μεταξύ άλλων, λένε:

1.Το να δίνουμε βαρύτητα στο βάθος αντί της έκτασης οδηγεί σε βαθιά γνώση

Χαρακτηριστικά αναφέρουν οι ερευνητές:

"Αντί να βιαζόμαστε να ολοκληρώσουμε το πρόγραμμα σπουδών με ρηχή κάλυψη όσο το δυνατόν περισσότερων θεμάτων, προχωρούμε βαθύτερα σε ένα μικρότερο αριθμό ιδεών".

2.Να δίνουμε επιλογές στους μαθητές

Ακόμα κι αν οι μαθητές δεν έχουν επιλογή για το αν θα παρακολουθήσουν ένα μάθημα, εμείς οι εκπαιδευτικοί μπορούμε να προσφέρουμε κάποιες επιλογές σε αυτό το μάθημα. Ο Fine προτείνει οι εκπαιδευτιικοί να βοηθούν τους μαθητές να αναγνωρίσουν ποιες πτυχές του μαθήματος είναι πιο συναρπαστικές γι' αυτούς και στη συνέχεια να τους ζητούν να εμβαθύνουν σε αυτές τις πτυχές.

"Εάν βρίσκεστε σε μια τάξη ιστορίας όπου μελετάτε τις επαναστάσεις, έχετε διαφορετικά παιδιά που μπορεί ανάλογα με την περιέργεια και το υπόβαθρό τους να επιλέξουν διαφορετικές επαναστάσεις για μελέτη". Έτσι, αντί να μαθαίνουν για μια σειρά επαναστάσεων σε μεγάλο χρονικό διάστημα, οι μαθητές εμβαθύνουν σε αυτό που τους ενδιαφέρει περισσότερο και στη συνέχεια παρουσιάζουν τη μάθησή τους στους συμμαθητές τους, κάτι που διαχέει περισσότερο το περιεχόμενο σε όλη την ομάδα".

3.Να παρουσιάζουν οι μαθητές σε αυθεντικό κοινό

Ο Fine λέει: "Η διαφορά ανάμεσα στο να παραδώσεις κάτι στον εκπαιδευτικό σου και στη συνέχεια να πάρεις βαθμό από το να μοιραστείς αυτή τη μάθηση με ένα κοινό που δεν είναι μόνο ο εκπαιδευτικός σου είναι πραγματικά βαθιά".

"Το κοινό δεν χρειάζεται να είναι κάτι μεγάλο. Μπορεί να είναι άνθρωποι ακριβώς μέσα στο σχολείο. Τουλάχιστον, βάλτε τα παιδιά να μοιράζονται τη δουλειά τους μεταξύ τους. Αυτό είναι το σημείο εκκίνησης. Ζητήστε τους να μοιραστούν τη δουλειά τους με άλλα μέλη της σχολικής κοινότητας, άλλες βαθμίδες, ίσως σε μια συνέλευση όλων των σχολείων. Βάλτε τα μεγαλύτερα παιδιά να γράφουν βιβλία με παραμύθια για να διδάξουν τα μικρότερα παιδιά".

Σε ένα πιο φιλόδοξο επίπεδο, μπορείτε να αρχίσετε να αναζητάτε ένα ευρύτερο κοινό. Προσκαλέστε μέλη του δήμου/κοινότητας σας που μπορεί να ενδιαφέρονται για θέματα που διερευνάτε και που μπορεί να είναι ειδικοί σε αυτά. Ίσως εργάζεστε πάνω σε ένα δίλημμα πολιτικής ή κοιονωνικής φύσεως, που σχετίζεται με πολιτικούς. Φέρτε αυτούς τους ανθρώπους για να μοιραστείτε τη δουλειά σας, ή κάντε μια σχετική παράσταση θεάτρου ή μια μουσική παράσταση.

Υπάρχουν όλων των ειδών οι τρόποι να σκεφτούμε ποιο θα είναι το αυθεντικό μας κοινό, αλλά νομίζω ότι τη στιγμή που τα παιδιά αφουγκράζονται ότι τη δουλειά τους θα τη δουν και άλλοι, αυτό τους δίνει πολλά περισσότερα κίνητρα!

Αυτοί είναι οι 3 τρόποι, λοιπόν, με τους οποίους μπορούμε να επιτύχουμε βαθιά γνώση στην τάξη και στο σχολείο μας: Με το να δίνουμε βαρύτητα στο βάθος της ύλης αντί της έκτασης, με το να δίνουμε στους μαθητές επιλογές (σε αυτό εντάσσεται και η ύπαρξη αυτενέργειας εκ μέρους των μαθητών) και με το να κάνουμε εργασίες με τους μαθητές με στόχο ένα αυθεντικό κοινό.